Η τελική απόφαση της Αποκεντρωμένης Διοίκησης

Αποδεχόμαστε εν μέρει ως βάσιμη, την υπ’ αρ. πρωτ. 1394/15.02.2018 προσφυγή του Γεωργίου Βασιλείου, δημοτικού συμβούλου Δήμου Νάουσας, κατά της αριθ. 7/2018 απόφασης δημοτικού συμβουλίου Νάουσας, την οποία και ακυρώνουμε, για τους λόγους που αναφέρονται στο σκεπτικό της παρούσας

Συγκεκριμένα, η απόφαση αφορούσε την  «Έγκριση ή μη διαδικασίας εκμίσθωσης με το σύστημα του ανοιχτού διαγωνισμού με σφραγισμένες προσφορές για τμήμα του2004ιδ τεμαχίου της συμπληρωματικής διανομής του αγροκτήματος Επισκοπής του έτους 1962 συνολικού εμβαδού 486.071,038 τ.μ. και τμήματος του τεμαχίου 1γ της οριστικής διανομής του αγροκτήματος Πολυπλατάνου, του έτους 1934 συνολικού εμβαδού 483.237,385 τ.μ., των Τοπικών Κοινοτήτων Επισκοπής και Πολυπλατάνου».

Η ανωτέρω απόφαση, ελήφθη κατόπιν των αριθ. 2/2018 και 3/2018 αποφάσεων συμβουλίων Τοπικών Κοινοτήτων Επισκοπής και Πολυπλατάνου αντίστοιχα, με τις οποίες τα εν λόγω συλλογικά όργανα, γνωμοδότησαν αρνητικά, για την εκμίσθωση της έκτασης, κατά το μέρος αυτής, που βρίσκεται εντός των διοικητικών τους ορίων.

Οι λόγοι ακύρωσης  της απόφασης σύμφωνα με τον Γιώργο Βασιλείου

α) Η συγκεκριμένη συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου, διεξήχθη χωρίς την παρουσία του Γραμματέα του οργάνου που απουσίαζε και χωρίς να αναπληρωθεί με μέριμνα του Προέδρου, κατά παράβαση των διατάξεων της αριθ. 16852/6-4-2011 (ΦΕΚ 661 Β): Πρότυπος κανονισμός λειτουργίας δημοτικού συμβουλίου απόφασης Υπουργού Εσωτερικών Αποκέντρωσης & Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης.

β) Υπήρξε ελλιπής ενημέρωση των δημοτικών συμβούλων, καθώς i) κλήθηκαν να αποφασίσουν επί ενός θέματος, η εισηγητική έκθεση του οποίου, δεν υπήρχε καν στο φάκελο, ακόμα και μισή ώρα πριν την έναρξη της συνεδρίασης,

ii) ο τίτλος του θέματος στην πρόσκληση προς τους συμβούλους για την συνεδρίαση, δεν ανταποκρίνεται στο περιεχόμενό του και iii) οι γνωμοδοτικές αποφάσεις των συμβουλίων των Τοπικών Κοινοτήτων Επισκοπής καιΠολυπλατάνου, των οποίων εκτάσεις εκμισθώνονται, ελήφθησαν πέντε (5) ημέρες μετά τηνέκδοση της πρόσκλησης του δημοτικού συμβουλίου και δεν υπήρχαν στο σχετικό φάκελο, προς ενημέρωση των συμβούλων.

γ) Δεν επιτράπηκε στους παρευρισκόμενους κατά τη συζήτηση του θέματος Προέδρους των Τοπικών Κοινοτήτων Επισκοπής και Πολυπλατάνου, να μετέχουν δια της ψήφου τους στη σχετική ψηφοφορία, κατά το μέρος της απόφασης που αφορούσε την αντίστοιχη Τοπική Κοινότητα, κατά παράβαση των διατάξεων των άρθρων 67 παρ. 8 και 80 παρ. 3 του

Ν.3852/2010.

δ) Η θετική, όπως καταμετρήθηκε, ψήφος του δημοτικού συμβούλου της ελάσσονος μειοψηφίας Δημητρίου Δημησκή, δόθηκε υπό προϋποθέσεις, γεγονός που δεν προβλέπεται από τις κείμενες διατάξεις.

ε) Όπως αποδείχθηκε κατά τη συζήτηση του θέματος και τα στοιχεία του φακέλου (τοπογραφικό διάγραμμα, δημοσιεύματα, γνωμοδοτήσεις υπηρεσιών), ο Δήμαρχος Νάουσας είχε ήδη προσυμφωνήσει με εταιρεία για την εκμίσθωση των εκτάσεων για την καλλιέργεια φαρμακευτικής κάνναβης, καθώς και για την τιμή/στρέμμα, προκαταλαμβάνοντας την απόφαση του δημοτικού συμβουλίου και χωρίς να υφίσταται έως και την ημερομηνία λήψης της προσβαλλόμενης πράξης σχετικό νομικό πλαίσιο.

στ) Η σύμφωνα με την εισήγηση της προσβαλλόμενης πράξης, διεξαγωγή του διαγωνισμού εκμίσθωσης με τις διατάξεις του άρθρου 192 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (Ν.3463/2006), συνιστά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 195 του ιδίου νόμου, οι οποίες προβλέπουν τη διαδικασία εκμίσθωσης καλλιεργήσιμης γης, όπως στην προκειμένη περίπτωση, ενώ δεν αιτιολογείται ο ισχυρισμός στην προσβαλλόμενη πράξη, ότι η προς εκμίσθωση έκταση, δεν είναι απαραίτητη για τις ανάγκες της τοπικής κτηνοτροφίας.

Οι απαντήσεις της Αποκεντρωμένης Διοίκησης στον Γιώργο Βασιλείου

Ως  προς τον πρώτο λόγο ακύρωσης:

Παρά το γεγονός, ότι όντως όπως αναφέρεται στην προσφυγή, ο Γραμματέας του δημοτικού συμβουλίου, έχει μια σειρά αρμοδιοτήτων ως προς την τήρηση των πρακτικών του οργάνου και την υποβοήθηση του Προέδρου στη διεξαγωγή της συνεδρίασης, στην αριθ. 16852/6-4-2011 (ΦΕΚ 661 Β/20-4-2011) : Πρότυπος κανονισμός λειτουργίας δημοτικού συμβουλίου απόφαση Υπουργού Εσωτερικών Αποκέντρωσης & Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, δεν υπάρχει αναφορά στη διαδικασία αναπλήρωσης του Γραμματέα, σε περίπτωση απουσίας του, όπως δεν υπάρχει σχετική αναφορά ούτε στην αριθ. 60/2013 απόφαση δημοτικού συμβουλίου Νάουσας, με την οποία εγκρίθηκε ο κανονισμός λειτουργίας του οργάνου, σύμφωνα με τον πρότυπο.

 4 Όπως μεταξύ άλλων, μας ενημερώνει ο Πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Νάουσας, με το αριθ. 5839/20-3-2018 έγγραφό του, η τήρηση των πρακτικών και ο κατάλογος των ομιλητών στη συγκεκριμένη συνεδρίαση, διεξήχθη από την Αντιπρόεδρο του οργάνου, η οποία αποδέχθηκε σχετικό αίτημά του.

Λόγω της μη νομοθετικής πρόβλεψης αντικατάστασης Γραμματέα δημοτικού συμβουλίου, αλλά και της μη προσκόμισης στοιχείων, περί πλημμελούς ή εσφαλμένης εκτέλεσης των καθηκόντων Γραμματέα από την Αντιπρόεδρο του δημοτικού συμβουλίου, ο συγκεκριμένος λόγος ακύρωσης, θα πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος.

Ως προς τον δεύτερο λόγο ακύρωσης:

Ο ισχυρισμός του προσφεύγοντα, περί ελλιπούς ενημέρωσης των συμβούλων επί του θέματος ακόμα και μισή ώρα προ της έναρξης της συνεδρίασης, διαψεύδεται από τον Πρόεδρο, ο οποίος στο αριθ. 5839/20-3-2018 απαντητικό έγγραφό του, επισυνάπτει αποδεικτικό ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, από το οποίο προκύπτει ότι η εισήγηση του θέματος και η ορθή επανάληψη αυτής, στάλθηκαν μέσω e-mail στους συμβούλους, στις 12.30 και 13.42 μμ αντίστοιχα, δηλαδή περίπου πέντε (5) ώρες, προ της έναρξης της συνεδρίασης (18.00 μμ).

Για τον ανωτέρω λόγο, καθώς και εκ του γεγονότος ότι από την κείμενη νομοθεσία, δεν προβλέπεται συγκεκριμένος χρόνος ενημέρωσης των συμβούλων επί της εισήγησης του κάθε θέματος, όπως ισχυρίζεται ο προσφεύγων, ο λόγος αυτός ακύρωσης, θα πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος.

Ως προς τον τρίτο λόγο ακύρωσης:

Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 67 παρ. 8 του Ν.3852/2010:

«8. Στις συνεδριάσεις του δημοτικού συμβουλίου προσκαλούνται οι πρόεδροι των τοπικών και δημοτικών κοινοτήτων, καθώς και ο εκπρόσωπος της τοπικής κοινότητας όταν στην ημερήσια διάταξη περιλαμβάνονται ειδικά θέματα, που αφορούν τις αντίστοιχες κοινότητες. Για τα θέματα αυτά, τα ανωτέρω πρόσωπα μετέχουν στη συζήτηση με δικαίωμα ψήφου. Σε περίπτωση μη πρόσκλησης, η σχετική απόφαση του δημοτικού συμβουλίου είναι άκυρη».

Επίσης, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 80 παρ. 3 του Ν.3852/2010:

«3. Ο Πρόεδρος του συμβουλίου της τοπικής κοινότητας είναι μέλος του τοπικού συμβουλίου και προεδρεύει στις συνεδριάσεις του. Ο Πρόεδρος του συμβουλίου της τοπικής κοινότητας και ο εκπρόσωπος της τοπικής κοινότητας μετέχει στις συνεδριάσεις του δημοτικού συμβουλίου με δικαίωμα ψήφου, όταν στην ημερήσια διάταξη περιλαμβάνεται θέμα που αφορά ειδικά την αντίστοιχη τοπική κοινότητα».

Όπως διευκρινίζεται στην αριθ. 74572/ΕΓΚ.49/29-12-2010 (ΑΔΑ: 4ΙΙΛΚ-9Γ) «Λειτουργία Δημοτικών και Τοπικών Κοινοτήτων» εγκύκλιο του Υπουργείου Εσωτερικών, στην κρίση αναφορικά με το εάν κάποιο θέμα είναι ενδιαφέροντος συγκεκριμένης δημοτικής ή τοπικής κοινότητας, καλείται να προβεί ο Πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου, ο οποίος θα καταρτίσει την ημερήσια διάταξη και θα απευθύνει τις προσκλήσεις για συνεδρίαση στα μέλη του δημοτικού συμβουλίου και τους Προέδρους των δημοτικών ή τοπικών κοινοτήτων και τους εκπροσώπους των τοπικών κοινοτήτων.

Με την αριθ. 1674/ΕΓΚ.8/21-2-2018 (ΑΔΑ: ΨΠΛΕ465ΧΘ7-35Ω) «Συνεδρίαση δημοτικού συμβουλίου με συμμετοχή Προέδρου δημοτικής ή τοπικής κοινότητας ή εκπροσώπου τοπικής κοινότητας» όμοια, η οποία εκδόθηκε κατόπιν της αριθ. 2185/2012 απόφασης του ΣτΕ, διευκρινίζεται ότι σε ειδικές περιπτώσεις, κατά τις οποίες μπορεί να κληθούν να συμμετέχουν για το ίδιο θέμα της ημερήσιας διάταξης περισσότεροι του ενός πρόεδροι δημοτικών ή τοπικών κοινοτήτων ή εκπρόσωποι τοπικών κοινοτήτων (όπως π.χ. σε συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου περί επιβολής δημοτικών τελών, το ύψος των οποίων μπορεί να διαφοροποιείται ανά κοινότητα), η συγκεκριμένη απόφαση δημοτικού συμβουλίου, θα αποτελείται από δύο ή περισσότερα διακριτά κεφάλαια, ανάλογα με τις κοινότητες που αφορά, έτσι ώστε να κληθεί να συμμετέχει με δικαίωμα ψήφου ο οικείος Πρόεδρος για κάθε ένα από τα κεφάλαια αυτής.

5

Σύμφωνα με την προβαλλόμενη πράξη, η προς εκμίσθωση έκταση, αφορά όμορα τμήματα δύο αγροτεμαχίων, χαρακτηρισμένων ως «βοσκή», τα οποία βρίσκονται εντός των διοικητικών ορίων των Τοπικών Κοινοτήτων Επισκοπής και Πολυπλατάνου, οι πρόεδροι των οποίων, όπως έκρινε ο Πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου, δεν δικαιούνται να συμμετάσχουν στην ψηφοφορία του θέματος.

Δεδομένου ότι η έκταση εκμισθώνεται ενιαία, χωρίς διαφοροποιήσεις που να αφορούν το αγροτεμάχιο της μιας ή της άλλης Τοπικής Κοινότητας, δεν συντρέχει περίπτωση, η προσβαλλόμενη πράξη να αποτελούνταν από περισσότερα του ενός κεφάλαια, ώστε να κληθεί να συμμετέχει με δικαίωμα ψήφου, ο οικείος Πρόεδρος, για καθένα από τα κεφάλαια αυτής.

Η παραπομπή του θέματος στα συμβούλια των ανωτέρω Τοπικών Κοινοτήτων, προκειμένου να γνωμοδοτήσουν σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 84 παρ. 1 του Ν.3852/2010 δεν συνιστά από μόνη της, δικαίωμα συμμετοχής του Προέδρου στην ψηφοφορία του δημοτικού συμβουλίου.

Για τον ανωτέρω λόγο, ο λόγος αυτός ακύρωσης, θα πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος.

Ως προς τον τέταρτο λόγο ακύρωσης:

Αναφορικά με τη θετική, όπως καταμετρήθηκε, ψήφο του δημοτικού συμβούλου της ελάσσονος μειοψηφίας Δημητρίου Δημησκή, στα απομαγνητοφωνημένα πρακτικά, έχει καταγραφεί ο εξής διάλογος, κατά το στάδιο της ονομαστικής ψηφοφορίας:

«ΠΡΟΕΔΡΟΣ: κ. Δημησκή;

ΔΗΜΗΣΚΗΣ: Ναι με τις δύο επιφυλάξεις. Ένα να δούμε τη νομοθεσία και δύο να γίνει συζήτηση με τις τοπικές κοινωνίες ώστε να εξασφαλιστεί η συναίνεσή τους.

(ακούγεται η κ. Τσαγκαλίδου: αυτό δεν είναι ναι)

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Αυτά τα είπαμε κ. Δημησκή, καθίστε σας παρακαλώ να διευκρινίσετε την ψήφο σας, γιατί υπάρχουν αντιδράσεις. Αυτά τα είπε ο Δήμαρχος, ότι θα γίνουν, ψηφίζετε;

ΔΗΜΗΣΚΗΣ: με αυτό το πράγμα, αυτό λέω».

Η κατάληξη του ανωτέρω διαλόγου, σύμφωνα με την άποψη του Προέδρου, όπως διατυπώνεται στο αριθ. 5839/20-3-2018 απαντητικό έγγραφό του, συνιστά επιβεβαίωση της θετικής ψήφου του εν λόγω δημοτικού συμβούλου.

Αυτό όμως δεν επιβεβαιώνεται από τα συμφραζόμενα και λόγω της αοριστίας που χαρακτηρίζει την απάντηση του συμβούλου, ο Πρόεδρος θα έπρεπε να επιμείνει για μια πιο σαφή διατύπωση, ώστε να μην υπάρχει καμιά αμφιβολία για το περιεχόμενο της ψήφου και να μην τη μετρήσει είτε ως αρνητική είτε ως θετική, όπως έπραξε.

Για τον ανωτέρω λόγο, ο λόγος αυτός ακύρωσης, γίνεται αποδεκτός ως βάσιμος.

Ως προς τον πέμπτο λόγο ακύρωσης:

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, η όλη διαδικασία για την εκμίσθωση της συγκεκριμένης έκτασης, ξεκίνησε κατόπιν ενδιαφέροντος που επέδειξε εταιρεία που σκοπεύει να επενδύσει στην καλλιέργεια, επεξεργασία και εμπορία φαρμακευτικής κάνναβης.

Αυτό όμως δεν αναιρεί το γεγονός, ότι με την προσβαλλόμενη πράξη, αποφασίσθηκε η εκμίσθωση της έκτασης για γεωργική εκμετάλλευση γενικώς, μετά συνοδών χρήσεων (θερμοκηπιακής καλλιέργειας, μονάδα επεξεργασίας), με ανοικτό πλειοδοτικό διαγωνισμό με σφραγισμένες προσφορές, στον οποίο μπορεί να συμμετάσχει οποιοσδήποτε ενδιαφερόμενος.

Επίσης δεν προκύπτει αμφισβήτηση της εγκυρότητας του συνταχθέντος τοπογραφικού διαγράμματος, από τις κατά νόμο αρμόδιες υπηρεσίες, οι οποίες γνωμοδότησαν θετικά, βάσει ειδικότερων διατάξεων, ενώ στην εξεταζόμενη προσφυγή, δεν αναφέρονται διατάξεις, βάσει των οποίων το εν λόγω τοπογραφικό διάγραμμα, θα έπρεπε απαραιτήτως, να συνταχθεί από την αρμόδια δημοτική υπηρεσία.

6

Η μη ύπαρξη νομοθεσίας, αναφορικά με την παραγωγή φαρμακευτικής κάνναβης, κατά το χρόνο λήψης της προσβαλλόμενης, δεν επηρεάζει τη νομιμότητά της, καθώς από το αποφασιστικό της μέρος, δεν προκύπτει ότι η εκμίσθωση γίνεται για το σκοπό αυτό, ενώ ούτως ή άλλως, κατά το χρόνο διεξαγωγής της δημοπρασίας, με τις διατάξεις του άρθρου 1 του Ν.4523/2018 (ΦΕΚ 41 Α/07-03-2018) : Διατάξεις για την παραγωγή τελικών προϊόντων Φαρμακευτικής Κάνναβης και άλλες διατάξεις έχει τεθεί το νομοθετικό πλαίσιο, που δεσμεύει τον πλειοδότη της δημοπρασίας, εφόσον ασκήσει τη δραστηριότητα αυτή.

Τα όποια δημοσιεύματα, σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή, λαμβάνονται μεν υπόψη, αλλά δεν μπορούν να αποτελέσουν αποδεικτικά στοιχεία ακύρωσης μιας διοικητικής πράξης.

Για τους ανωτέρω λόγους, ο λόγος αυτός ακύρωσης, θα πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος.

Ως προς τον έκτο λόγο ακύρωσης:

Σύμφωνα με το πρακτικό της προσβαλλόμενης πράξης, οι μόνες διατάξεις στις οποίες γίνεται αναφορά, που διέπουν τη διεξαγωγή της δημοπρασίας, είναι αυτές του άρθρου 192 παρ. 1 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (Ν.3463/2006), σύμφωνα με τις οποίες:

«1. Η εκμίσθωση ακινήτων των Δήμων και των Κοινοτήτων γίνεται με δημοπρασία. Αν η

δημοπρασία δεν φέρει αποτέλεσμα, επαναλαμβάνεται. Αν και η δεύτερη δημοπρασία δεν φέρει αποτέλεσμα, η εκμίσθωση μπορεί να γίνει με απευθείας συμφωνία, της οποίας τους όρους καθορίζει το δημοτικό ή κοινοτικό συμβούλιο».

Οι ανωτέρω διατάξεις, αφορούν την εκμίσθωση δημοτικών ακινήτων γενικά και δεν λαμβάνουν υπόψη ειδικότερες περιπτώσεις εκμίσθωσης, όπως εν προκειμένω καλλιεργήσιμης γης, για τις οποίες τυγχάνουν εφαρμογής, οι διατάξεις του άρθρου 195 του ΚΔΚ, σύμφωνα με τις οποίες:

«1. Η καλλιεργήσιμη γη του Δήμου ή της Κοινότητας, που περιλαμβάνεται στη δημοτική ή

κοινοτική περιφέρεια, αφού βεβαιωθεί ως προς τη θέση, τα όρια και την έκταση, εκμισθώνεται ολόκληρη ή σε τμήματα, με δημοπρασία, που γίνεται ύστερα από απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου, ανάμεσα σε δημότες κατοίκους του Δήμου ή της Κοινότητας που έχει την κυριότητα της γης, εφόσον στην απόφαση βεβαιώνεται ότι η έκταση δεν είναι απαραίτητη για τις ανάγκες της τοπικής κτηνοτροφίας. Με απόφαση της δημαρχιακής επιτροπής ή του κοινοτικού συμβουλίου ορίζονται το κατώτατο όριο του μισθώματος και οι λοιποί όροι της δημοπρασίας, και μπορεί να απαγορευθεί να συμμετάσχουν στη δημοπρασία ιδιοκτήτες καλλιεργήσιμων εκτάσεων ορισμένου αριθμού στρεμμάτων.

2. Αν η δημοπρασία δεν φέρει αποτέλεσμα, επαναλαμβάνεται ανάμεσα σε όλους τους δημότες, ανεξάρτητα από την έκταση της καλλιεργήσιμης ιδιοκτησίας τους. Αν και στην περίπτωση αυτή, η δημοπρασία δεν φέρει αποτέλεσμα, επαναλαμβάνεται και μπορεί να συμμετάσχει σε αυτήν οποιοσδήποτε.

3. Οι Δήμοι και οι Κοινότητες μπορούν, με απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου τους, να εκμισθώνουν με δημοπρασία, για χρονικό διάστημα έως τριάντα (30) ετών, δημοτικές και κοινοτικές εκτάσεις που επιδέχονται καλλιέργεια και δενδροκομία και δεν υπάγονται στη ρύθμιση της παραγράφου 1, ώστε οι εκτάσεις αυτές να αξιοποιηθούν. Με την ίδια απόφαση καθορίζονται οι όροι της εκμίσθωσης. Η κατακύρωση γίνεται επίσης με απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου».

Έχοντας υπόψη, ότι σύμφωνα με το εισηγητικό μέρος της προσβαλλόμενης πράξης, κύριος σκοπός της εκμίσθωσης, είναι η μέσω της γεωργικής εκμετάλλευσης αξιοποίηση των εκτάσεων, αυτή θα έπρεπε να ληφθεί, κατ’ εφαρμογή των ανωτέρω διατάξεων του άρθρου 195 του ΚΔΚ και ειδικότερα της παραγράφου 3 και όχι των διατάξεων του άρθρου 192 παρ. 1, όπως εν προκειμένω.

Πέραν αυτού, υπάρχει αντίφαση ανάμεσα στην επίκληση του άρθρου 192 παρ. 1 και στην αναφορά, ότι η έκταση δεν είναι απαραίτητη για τις ανάγκες της τοπικής κτηνοτροφίας, καθώς αυτή η βεβαίωση, προβλέπεται μόνο στο άρθρο 195,το οποίο κατά τα λοιπά, δεν ελήφθη υπόψη.

7

Για τους ανωτέρω λόγους, ο λόγος αυτός ακύρωσης, γίνεται αποδεκτός ως βάσιμος.