«Η αραίωση του στρώματος του όζοντος, παρά τις σταθεροποιητικές ενδείξεις, συνεχίζεται και θα διαρκέσει και τις προσεχείς λίγες δεκαετίες», αναφέρει ο καθηγητής κ. Χρήστος Ζερεφός, ο οποίος προ εβδομάδος επανεξελέγη πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής Όζοντος στο Τορόντο του Καναδά. 

Πραγματοποιήθηκε το τριήμερο Φεστιβάλ Υδροκίνησης στις 24-26 Απριλίου με πολλές και ενδιαφέρουσες δράσεις που κάλυπταν όλο το φάσμα των υδροκίνητων εγκαταστάσεων που διαθέτει η πόλη της Νάουσας.

Μια νέα επιστημονική μελέτη, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη, επαναφέρει ως πιθανό το σενάριο το σύμπαν -και μαζί με αυτό όλοι μας- να μην είναι παρά ένα γιγάντιο ολόγραμμα, κάτι που ασφαλώς δυσκολεύεται να συλλάβει ο κοινός νους του ανθρώπου.

Τοξική νάρκη 23.000 χλμ. στον πλανήτη

Φανταστείτε 1,1 εκατ. βαρέα φορτηγά, το ένα πίσω από το άλλο, να σχηματίζουν μια ουρά μήκους 23.000 χλμ., που ξεκινάει από την Αθήνα και φτάνει... πέρα από τη Νέα Ζηλανδία.

«Εξωπραγματική» σε μέγεθος και σύλληψη, η εν λόγω αυτοκινητοπομπή αντιστοιχεί στη μάζα των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων που κατέληξαν πέρυσι στα σκουπίδια ολόκληρης της υφηλίου.

Σε έκθεσή του με τον τίτλο «Global E-Waste Monitor», ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών υπογραμμίζει ότι το 2014 «ξεφορτωθήκαμε» ως ανθρωπότητα συνολικά 41,8 εκατ. τόνους ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών, σημειώνοντας ιστορικό ρεκόρ. Από αυτούς τους 42 τόνους, μόλις το 16% ανακυκλώθηκε. Το υπόλοιπο 84% κείται στις χωματερές της υφηλίου μολύνοντας το περιβάλλον με τοξικά.

Ενα εκατ. τόνοι από λάμπες, άλλοι δέκα εκατ. τόνοι από οθόνες, υπολογιστές και κινητά τηλέφωνα, και μαζί τους άλλοι περίπου 25 εκατ. τόνοι από οικιακές ηλεκτρικές συσκευές (τοστιέρες, φούρνους μικροκυμάτων, πλυντήρια, στεγνωτήρια, κουζίνες κ.ά.) κατέληξαν πέρυσι στα σκουπίδια.

Το πρόβλημα είναι βέβαια ότι μαζί τους κατέληξαν στα σκουπίδια και όσα... τοξικά περιέχουν: ο μόλυβδος, ο υδράργυρος, το κάδμιο, το χρώμιο και οι καταστροφικοί για το όζον χλωροφθοράνθρακες (που βρίσκονται σε ψυγεία και κλιματιστικά).

Στη συντριπτική τους πλειονότητα, τα ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά απόβλητα της υφηλίου καταλήγουν να «εξάγονται» (και μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις παρανόμως) σε χώρες όπως είναι η Κίνα, η Ινδία, το Πακιστάν, η Νιγηρία αλλά και η Βραζιλία.

Κι όμως... πολύτιμα

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου των Ηνωμένων Εθνών (UNU) εκτιμούν ενδεικτικά στην έκθεσή τους ότι στους 42 εκατ. τόνους ηλεκτρονικών αποβλήτων του 2014 εμπεριέχονται: περίπου 16.500 κιλοτόνοι σιδήρου, 1.900 κιλοτόνοι χαλκού, 220 κιλοτόνοι αλουμινίου, 300 τόνοι χρυσού, καθώς και ασήμι, παλλάδιο, πλαστικά κ.ά. η συνολική αξία των οποίων ανέρχεται σε 52 δισ. δολ.

Οσο για τους μεγαλύτερους ρυπαντές της υφηλίου, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα, βρίσκονται στην κορυφή της λίστας του ΟΗΕ καθώς ευθύνονται από κοινού για το 32% των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων του 2014.

Πιο συγκεκριμένα, οι ΗΠΑ φιγουράρουν στην πρώτη θέση με 7,1 εκατ. τόνους, και ακολουθούν η Κίνα (6 εκατ. τόνοι), η Ιαπωνία (2,2 εκατ. τόνοι), η Γερμανία (1,8 εκατ. τόνοι) και η Ινδία (1,7 εκατ. τόνοι).

Η κατάταξη ωστόσο που παρουσιάζει ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι εκείνη με τις χώρες που παράγουν ετησίως τα περισσότερα ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά απόβλητα... κατά κεφαλήν.

Στην κορυφή βρίσκεται η Νορβηγία (με 28,3 κιλά ανά κάτοικο), στη δεύτερη θέση η Ελβετία (με 26,3 κιλά ανά κάτοικο), στην τρίτη η Ισλανδία (με 26 κιλά ανά κάτοικο) και στην τέταρτη η Δανία, όλες τους χώρες με υψηλό βιοτικό επίπεδο και «οικολογικές ευαισθησίες».

Οι όποιες «οικολογικές ευαισθησίες» προφανώς δεν είναι αρκετά ισχυρές ώστε να περιορίσουν την κατανάλωση ηλεκτρικών-ηλεκτρονικών ειδών στην ευκατάστατη Δύση. Και είναι ακριβώς αυτή η υπερκατανάλωση που, σε συνδυασμό φυσικά με τη ραγδαία εξέλιξη της αγοράς, γεννάει εκατομμύρια νέους τόνους σκουπιδιών κάθε χρόνο.

Το Πανεπιστήμιο των Ηνωμένων Εθνών (UNU) προβλέπει χαρακτηριστικά ότι ως το 2018, η μάζα των ηλεκτρικών-ηλεκτρονικών αποβλήτων παγκοσμίως θα έχει αγγίξει τους 50 εκατ. τόνους (από 42 εκατ. που ήταν πέρυσι).

Μικρότερη ζωή

Οι νέες τεχνολογίες αυξάνουν τα «σκουπίδια»

Η ραγδαία αύξηση στον αριθμό των ηλεκτρικών-ηλεκτρονικών αποβλήτων αποτελεί ουσιαστικά απόρροια ευρύτερων αλλαγών στην αγορά της τεχνολογίας. Ειδικά στον χώρο των ηλεκτρονικών ειδών ευρείας κατανάλωσης οι εξελίξεις τρέχουν πλέον με ταχύτατους ρυθμούς, όπερ σημαίνει πως ό,τι αγοράζει κανείς σήμερα, σε ένα ή δύο χρόνια μπορεί να θεωρείται «απαρχαιωμένο».

Η «διάρκεια ζωής» των ηλεκτρικών-ηλεκτρονικών ειδών έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, όπως σημειώνουν οι ερευνητές του γερμανικού Oko-Institut και αναγνωρίζει η αμερικανική ένωση κατασκευαστών Consumer Electronics Association (CEA). Είναι ενδεικτικό ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της CEA, οι ηλεκτρονικές συσκευές καταλήγουν στην πλειονότητά τους στα σκουπίδια μέσα σε λιγότερα από επτά χρόνια.

Για κάποια είδη μάλιστα, όπως είναι π.χ. τα έξυπνα κινητά τηλέφωνα, το «προσδόκιμο ζωής» είναι ακόμη μικρότερο (περίπου τέσσερα χρόνια κατά μέσο όρο). Σε αντίθεση με το παρελθόν, οι καταναλωτές σήμερα επιλέγουν να αντικαθιστούν τις χαλασμένες συσκευές τους με νέες, αντί να τις επιδιορθώνουν, με τις εταιρείες να προωθούν μάλιστα τη συγκεκριμένη πρακτική. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλές αντιπροσωπείες εταιρειών κάνουν πια κυρίως αλλαγές, κι όχι επιδιορθώσεις. Ωστόσο, ακόμη και συσκευές που λειτουργούν καταλήγουν συχνά στα σκουπίδια προκειμένου να αντικατασταθούν από νέα μοντέλα που είναι πιο εξελιγμένα τεχνολογικά. Είναι ενδεικτικό ότι περίπου το 60% των flat-screen τηλεοράσεων που αντικαταστάθηκαν το 2012, λειτουργούσαν κανονικά, σύμφωνα με στοιχεία του Oko-Institut.

«Χωματερές» Ασία και Αφρική

Η Κίνα, η Ινδία, το Πακιστάν και η Νιγηρία ξεχωρίζουν ως οι χώρες όπου καταλήγει το μεγαλύτερο μέρος των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων της υφηλίου.

Η άλλοτε πλούσια σε ορυζώνες επαρχία Γκουανγκτόνγκ στις ακτές της θάλασσας της Νότιας Κίνας έχει μετατραπεί εδώ και χρόνια στο μεγαλύτερο «νεκροταφείο ηλεκτρονικών» της Κίνας. Λέγεται μάλιστα ότι το έδαφος της εν λόγω επαρχίας έχει μολυνθεί σε τέτοιο βαθμό από τα τοξικά που εμπεριέχονται στις ηλεκτρικές-ηλεκτρονικές συσκευές, ώστε να είναι πια ακατάλληλο για κάθε καλλιέργεια.

Παρόμοια προβλήματα υπάρχουν και στην Ινδία όπου μάλιστα το 2010 είχε σημειωθεί και ένας θάνατος σε μάντρα με παλιοσίδερα έπειτα από έκθεση του θύματος στο ραδιενεργό κοβάλτιο-60.

Το Πακιστάν κινείται κι αυτό στα χνάρια της Ινδίας. Λέγεται μάλιστα ότι στο μεγάλο λιμάνι της χώρας, στο Καράτσι, μπορεί κανείς να δει τους μεταχειρισμένους σκληρούς δίσκους να σχηματίζουν... βουνά. Το Πακιστάν «φημίζεται» άλλωστε και ως ένα από τα μεγαλύτερα «νεκροταφεία πλοίων» της υφηλίου. Εκεί, και πιο συγκεκριμένα στις ακτές κοντά στο Καράτσι, καταλήγουν παλαιά τάνκερ, κρουαζιερόπλοια κ.ά. για να γίνουν παλιοσίδερα.

Η Νιγηρία, από την άλλη, φέρεται να δέχεται σε μηνιαία βάση περίπου 500 κοντέινερ με μεταχειρισμένες ηλεκτρονικές συσκευές και εξαρτήματα από την Ευρώπη, που στην πλειονότητά τους καταλήγουν εν συνεχεία να θάβονται σε χωματερές σε ολόκληρη τη χώρα.

www.ethnos.gr - ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΚΑΦΙΔΑΣ

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ πόσοι εθελοντές μπορούμε να συντονιστούμε μέσα σε μία μόνο μέρα; Αν όχι, ήρθε τώρα η μεγάλη στιγμή!