Αμέσως μετά την ψήφιση του ΕΣΔΑ, οι περιφερειακοί σχεδιασμοί έπρεπε να αναθεωρηθούν σύμφωνα με τον Εθνικό Σχεδιασμό, κάτι το οποίο δεν έγινε δεκτό από τους εμπλεκόμενους φορείς (Τ.Α. πρώτου και δεύτερου βαθμού κ.α.) με ιδιαίτερο ενθουσιασμό! Έτσι οι Περιφερειακοί Σχεδιασμοί, που ένας–ένας ολοκληρώνονται, είτε υιοθετούν προσχηματικά το Εθνικό Σχέδιο και στην συνέχεια το ανατρέπουν, είτε αποφεύγουν να εξειδικεύσουν το οτιδήποτε , για να αφήσουν ανοικτά τα σχέδια: ΣΔΙΤ-εργοστάσια –καύση απορριμμάτων. Και με τον έμμεσο αυτό τρόπο οι ΣΔΙΤ και τα σχέδια για φαραωνικά εργοστάσια διαχείρισης σύμμεικτων σκουπιδιών επανέρχονται σε όλη την Ελλάδα.
Η πραγματικότητα αυτή αποτυπώνεται και στην ίδια την πρόσκληση για τη χρηματοδότηση του ΠΕΣΔΑ μέσω ΕΣΠΑ, στην οποία μόλις το 8,5% αφορά δημοτικές δράσεις για την προδιαλογή βίο-αποβλήτων, χωρίς να υπάρχουν καν χώροι κομποστοποίησης προς το παρόν, ενώ η ανακύκλωση παραμένει για ευνόητους λόγους εκτός χρηματοδότησης.
Και βέβαια στο ζήτημα της χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ , υπάρχει και η ρητή κατεύθυνση από την Ε.Ε.( Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Περιφερειακής Πολιτικής και Ανάπτυξης) που επισημαίνει με κατηγορηματικό τρόπο ότι « η χρηματοδότηση για την κατασκευή νέων χώρων υγειονομικής ταφής θα χορηγείται μόνον σε εξαιρετικές περιπτώσεις (κυρίως για μη ανακτήσιμα επικίνδυνα απόβλητα) και η χρηματοδότηση εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων θα χορηγείται μόνον σε περιορισμένες και αιτιολογημένες περιπτώσεις».
Το νέο σχέδιο ΠΕΣΔΑ της Π.Κ.Μ.:
1. Στον ΠΕΣΔΑ Κ.Μ. έχουν ενσωματωθεί 26 εγκεκριμένα Τοπικά Σχέδια Διαχείρισης Αποριμμάτων,4 είναι υπό έγκριση, 7 υπό σύνταξη και 1 υπό ανάθεση, ενώ θα έπρεπε να έχουν ενσωματωθεί όλα (και τα 38 ) και δεν λήφθηκαν υπόψη όλα τα στοιχεία που κατατέθηκαν από τους Δήμους. Δεν συμπεριλήφθηκαν επίσης 14 μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων που προτείνονταν από τα τοπικά σχέδια.
2. Ο ΠΕΣΔΑ δεν κάνει αναφορά στην πρόληψη για τη μείωση στην πηγή των αποβλήτων όπως επίσης και στη διαλογή στην πηγή, στην ανακύκλωση και κομποστοποίηση, ώστε να προωθηθούν και να ενισχυθούν αυτές οι δράσεις άμεσα, οι οποίες είναι βασικές για την επιτυχία του στόχου για τη μείωση των απορριμμάτων που θα οδηγούνται στην τελική διάθεση.
3. Η επίτευξη των στόχων του σχεδιασμού δεν είναι δυνατή γιατί:
· Από τις 3 μονάδες ΜΕΑ - μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων, που προτείνονται, η μια στις Σέρρες, η οποία θα κατασκευαστεί μέσω ΣΔΙΤ στην καλύτερη περίπτωση, θα λειτουργήσει το 2018, ενώ οι άλλες δεν μπορούν να γίνουν πριν το 2020.
· Οι στόχοι αναφέρονται και σε παρελθόντα έτη (2013, 2015), καθιστώντας τους ανεφάρμοστους.
· Η όλη διαδικασία της χωροθέτησης, αδειοδότησης, ένταξης σε πρόγραμμα αδειοδότησης, της δημοπράτηση και υλοποίησης των προβλεπόμενων υποδομών θα διαρκέσει τουλάχιστον 5 χρόνια.
· Δεν υπάρχει μεταβατικό στάδιο διαχείρισης που πρέπει να υπολογίζεται στα 6 χρόνια από τώρα.
4. Η μεταφορά των απορριμμάτων με τις μονάδες επεξεργασίας που προτείνονται , θα γίνονται σε αποστάσεις έως και μεγαλυτέρων των 100 χλμ, με αποτέλεσμα περιβαλλοντική ρύπανση, υπερκατανάλωση καύσιμων, φθορές μηχανολογικού εξοπλισμού, κίνδυνος ατυχημάτων κλπ. Και αυτό είναι αντίθετο ακόμα και στην οδηγία της Ε.Ε. 2008/98 που λέει ότι η διαχείριση πρέπει να γίνεται σε συγκεκριμένα γεωγραφικά όρια. Και φυσικά δεν αναφέρονται τα κόστη για τις μεταφορές αυτές.
5. Ο ΠΕΣΔΑ δεν εναρμονίζεται με το ΕΣΔΑ συντηρώντας το συγκεντρωτικό καθεστώς διαχείρισης σύμμεικτων, αφού για 50 μήνες από τώρα, η Περιφέρεια θα διαθέτει μόνον σύμμεικτα.
6. Στο σχέδιο φαίνεται ότι μεγαλύτερη έμφαση δίνεται στη διαχείριση των σύμμεικτων και κατά προτεραιότητα στους ΧΥΤΑ. Επίσης το συγκεντρωτικό μοντέλο με τις 3 ΜΕΑ όπου θα οδηγείται το σύνολο των συμμείκτων, προβλέπει συνολικά 25 ΣΜΑ.
7. Δεν αναφέρεται η αδειοδοτηση των υφιστάμενων έργων που πρέπει να γίνουν σε επίπεδο Περιφέρειας είτε σε επίπεδο Δήμων για να διασφαλιστεί η νομιμότητα λειτουργίας τους.
8. Συντηρούνται υφιστάμενα ιδιωτικά ΚΔΑΥ θεωρώντας τα μάλιστα, υποδομές του ΠΕΣΔΑ, πράγμα απαράδεκτο. Πρέπει να ερευνηθούν οι σχέσεις συνεργασίας μεταξύ ΦΟΣΔΑ, Δήμων και ιδιωτικών ΚΔΑΥ και αν είναι σύννομη η διαδικασία συνεργασίας τους.
9. Γενικά δεν αναφέρεται ποιος θα είναι ο Φορέας υλοποίησης των δράσεων που περιγράφει και έτσι αφήνει ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα, ακόμα και στους ιδιώτες και φυσικά στην ιδιωτικοποίηση. Επίσης δεν προβλέπει περισσότερους φορείς διαχείρισης, παρά συντηρείται ο ΦΟΔΣΑ.
10. Η χρηματοδότηση προσανατολίζεται στη δημιουργία μεγάλων έργων και εγκαταστάσεων και όχι για ενίσχυση των ήπιων μορφών διαχείρισης των απορριμμάτων σε τοπικό επίπεδο για την ανακύκλωση, διαλογή κλπ πράγμα που σημαίνει ότι ο ΠΕΣΔΑ προωθεί το φιλοεργολαβικό μοντέλο διαχείρισης των απορριμμάτων. Αυτό ενέχει τον κίνδυνο για μη χρηματοδότηση των έργων από την Ε.Ε.
11. Καμία διαβούλευση δεν έγινε με κοινωνικούς φορείς, κινήσεις πολιτών, συλλόγους εργαζομένων, κινήματα κλπ
12. Δεν λήφθηκε υπόψη στον ΠΕΣΔΑ, ο σχεδιασμός διαχείρισης επικινδύνων αποβλήτων, αφήνοντας έτσι το θέμα των μολυσμένων και επικινδύνων απόβλητων, χωρίς λύση και σε καθημερινή έκθεση στον κίνδυνο, τους εργαζόμενους στην καθαριότητα. Ο κίνδυνος είναι ότι θα δοθεί μια λύση έξω από το ΠΕΣΔΑ και δεν θα είναι εφαρμόσιμη. Επίσης δεν λήφθηκαν υπόψη, η συλλογή και επεξεργασία των αγροτοχημικών συσκευασιών.
13. Δεν λήφθηκαν υπόψη οι αντιρρήσεις των Δήμων Βέροιας, που μιλάει για ανέφικτο σχεδιασμό, του Δήμου Βόλβης που λέει ότι τα αυτοκίνητα τους πρέπει να κάνουν 200 χλμ τη μέρα, της Θέρμης, του Δ. Σιντικής, του Δ. Δέλτα ο οποίος είναι αντίθετος στη δημιουργία του νέου Δυτικού ΜΕΑ και ισχυρίζεται ότι θα προκληθούν κοινωνικές αντιδράσεις.
14. Όλα αυτά αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο της καύσης των σύμμεικτων απορριμμάτων με το επιχείρημα για να γλιτώσει η Ελλάδα τα περιβαλλοντικά πρόστιμα.
Στην κατεύθυνση αυτή χαρακτηριστικές είναι οι προθέσεις του ΦΟΣΔΑ, αλλά και του Προέδρου της ΠΕΔ και του Δημάρχου Θεσσαλονίκης, οι οποίοι με συνεχείς δηλώσεις τους, ρητά έχουν ταχθεί υπέρ της ενεργειακής αξιοποίησης, της καύσης δηλαδή, όλο το προηγούμενο διάστημα!
Μάλιστα ο ΦΟΣΔΑ προσπαθεί να κατοχυρώσει και θεσμικά τους σχεδιασμούς του! Για τον λόγο αυτό και έκανε παρατηρήσεις ,απαιτώντας να ενσωματωθεί στο κείμενο προσθήκη στην οποία να γίνεται σαφής αναφορά για την πρόβλεψη δυνατότητας ενεργειακής αξιοποίησης, παρά το γεγονός ότι η γνωμοδότηση του Υπουργείου αναφέρει ότι: δεν προβλέπεται για τη διαχείριση των ΑΣΑ, ανάκτηση ενέργειας και παρά το γεγονός ότι το θέμα αυτό δεν υπάρχει – στα χαρτιά τουλάχιστον - στον ΠΕΣΔΑ αλλά και στην ΣΜΠΕ.
Το συγκεντρωτικό μοντέλο διαχείρισης που προτείνεται, απαιτεί και συγκεντρωτικό μοντέλο διοίκησης. Για τον λόγο αυτόν διατηρείται ένας ΦΟΣΔΑ για επτά Περιφερειακές Ενότητες, για 38 Δήμους, στην μεγαλύτερη σε έκταση Περιφέρεια της χώρας, με διαφορετικά ποσοτικά αλλά και ποιοτικά χαρακτηριστικά (πληθυσμός, πολεοδόμηση, κατανάλωση, οικονομική ανάπτυξη, περιβάλλον, αστικές-αγροτικές αλλά και περιοχές με μικτή ενασχόληση των κατοίκων κ.α.).
Πιστεύουμε λοιπόν ότι αυτός ο ΠΕΣΔΑ με την συγκεντρωτική διαχείριση των αποβλήτων οδηγεί στην παραπέρα ιδιωτικοποίηση των απορριμμάτων. Η χαρά του εργολάβου, να κατασκευάζει μονάδες επεξεργασίας μέσω ΣΔΙΤ και να εξασφαλίζει για δεκαετίες σίγουρα κέρδη μεταφέροντας το λογαριασμό στους δημότες. Αν πάρουμε υπόψη ότι και η ιδιωτικοποίηση της καθαριότητας στους Δήμους έχει πάρει ανησυχητικές διαστάσεις εύκολα συμπεραίνουμε ότι το σύνολο της διαχείρισης αποβλήτων οδηγείται στα μεγάλα εργολαβικά συμφέροντα.
Ο σχεδιασμός δεν παίρνει επίσης υπ όψιν του τις τοπικές δυνατότητες αλλά και τις ιδιαιτερότητες των περιοχών και αναπαράγει τη λογική « όχι σκουπίδια στην αυλή μου».
Εμείς έχουμε προτάσεις και αυτές οι προτάσεις είναι οι κινηματικές επεξεργασίας τις οποίες έχουμε υιοθετήσει και οι οποίες είναι προσανατολισμένες όχι στα φαραωνικά έργα αλλά στην ενίσχυση δημοτικών ή διαδημοτικών μονάδων, στην εκπαίδευση και αλλαγή νοοτροπίας του πολίτη, στο όφελος που θα προκύψει για την κοινωνία από τη διαχείριση αποβλήτων με οικολογική ευαισθησία.
Χαραλαμπίδου Δέσποινα
Θεοδωρόπουλος Γεώργιος
Τόσκας Λάζαρος
Χειμώνας Αθανάσιος
