Στο πλαίσιο αυτό αρχικά χρειάζεται να γίνει απόλυτα κατανοητό ότι η πολιτική για την υγεία, συνίσταται στην προστασία του δικαιώματος του δημοσίου αγαθού της υγείας, όπως αυτό κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα μας ( άρθρο 5 ). Ως δημόσιο θεωρείται το αγαθό, όταν ξεχωριστά κάθε άτομο, ανεξαρτήτου ηλικίας, φύλου, οικονομικής κατάστασης ή κοινωνικής τάξης, μπορεί να αποκομίσει συγχρόνως υπηρεσία ίσης ποσότητας και ίδιας ποιότητας, όπως αυτή παρέχεται από δημόσιες ή ιδιωτικές δομές.  Η προστασία, μάλιστα, της υγείας ως αγαθό, όπως αυτή ορίστηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, είναι όχι μόνο η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας αλλά και η κατάσταση της πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας.

Το Ελληνικό κράτος, αντιλαμβανόμενο, την σημασία του δημόσιου αγαθού της υγείας, δεδομένου ότι όταν οι πολίτες χαίρουν υγείας εργάζονται, παράγουν, δημιουργούν, τεκνοποιούν, ώστε η οικονομία ακμάζει και η κοινωνία αναπτύσσεται,θέσπισε το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ). Συνακόλουθα δημιούργησε ή έστω θέσπισε τους κανόνες και τις δομές ώστε όσοι αντιμετωπίζουν μια σοβαρή ασθένεια, σωματική ή ψυχική αναπηρία να διατηρούν το δικαίωμα προστασίας της υγείας τους και να λαμβάνουν τις χρήσιμες παροχές για μια καλύτερη ζωή. 

Η δημιουργία του ΕΣΥ υπήρξε μια από τις κορυφαίες στιγμές, διότι καθόρισε το πλαίσιο λειτουργίας των δημόσιων νοσοκομείων και της πρωτοβάθμιας βαθμίδας, πέρα από διακρίσεις και αποκλεισμούς, ως υποχρέωση μιας προηγμένης κοινωνίας στην προστασία του δημοσίου αγαθού της υγείας ακόμη και με κανόνεςπρόνοιας.

Οι πολιτείες όμως αλλάζουν, εν προκειμένω τα αστικά κέντρα μεγάλωσαν, οι επαρχίες αναπτύχθηκαν, ο πληθυσμός μετακινήθηκε ή διαμόρφωσε εντελώς διαφορετικά τα δεδομένα από τότε μέχρι σήμερα. Από την άλλη τα οικονομικά συστήματα, που εφαρμόστηκαν κατά καιρούς, στέρησαν χρήματα ή  δεν δημιουργήσαν τους κατάλληλους ελεγκτικούς μηχανισμούς ώστε να υπάρχει ισότιμη κατανομή χρημάτων στις δομές υγείας. Σημειωτέον ότι οι πολιτικές, ανάλογα με τις ιδεολογίες και τον οικονομικό σχεδιασμό, άλλοτε ενίσχυσαν και άλλοτε υπονόμευσαν την λειτουργία του ΕΣΥ.

Σήμερα είναι απαραίτητο να γίνει αναδιάρθρωση και εκ νέου σχεδιασμόςτου ΕΣΥ και με ποιο τρόπο;

Οι δημόσιες νοσοκομειακές μονάδες οφείλουν να μελετούν την βιωσιμότητας τους και να εκπονούν μελέτες βιώσιμης ανάπτυξης με βάση αριθμητικά και κοινωνικά δεδομένα. Αυτά τα αποτελέσματα θα δώσουν τις λύσεις και τις προτάσεις για την βελτίωση ή μη της λειτουργίας τους και θα καθορίσουν το πλαίσιο χρηματοδότησης.

Το κράτος οφείλει να προϋπολογίζει χρήματα για το δημόσιο αγαθό της υγείας,λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη, τα οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα καθώς και να ανασχεδιάζει την κατανομή ανά περιοχή ή περιφέρεια, με βάση ρεαλιστικά στοιχεία, που δεν θα προκύπτουν από μικροπολιτικές σκοπιμότητες αλλά από τις παραπάνω επιστημονικές μελέτες.

Το κράτος οφείλει να δημιουργήσει, να ενισχύσει, να στηρίξει τις δομές που αφορούν στις ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες. ¨Όποιος έχει στην οικογένεια του κάποιο άτομο με αναπηρία ή ψυχική ασθένεια αναγνωρίζει την παντελή έλλειψη πολιτικής πρόνοιας για την υγεία αυτών των ανθρώπων και όχι μόνο.    

Απαιτείται ξεκάθαρα πολιτική πράξη, για να σταματήσουν οι κομματικοί διορισμοί των διοικητών των δημόσιων νοσοκομείων, που στις περισσότερες των περιπτώσεων, αφορούν σε ανθρώπους άσχετους με την διοίκηση τέτοιων μονάδων.

Απαιτείται σοβαρή αξιολόγηση του ανθρώπινου δυναμικού της νοσοκομειακής μονάδας, όσοι εργάζονται με συγκρούσεις και χωρίς διάθεση ουσιαστικής φροντίδας των ασθενών χρειάζεται να απομακρύνονται και βέβαια, όπως συμβαίνει σε όλους τους μεγάλους οργανισμούς στους οποίους εργάζονται πολλοί άνθρωποι, η αξιολόγηση και η συνεχής εκπαίδευση αποτελούν εγγυήσεις της εύρυθμης λειτουργίας τους.

Απαιτείται οικονομική εξυγίανση, η οποία προϋποθέτειισχυρή πολιτική βούληση και αυστηρή εφαρμογή του νόμου.

Απαιτείταιεθνικός ανασχεδιασμός των υπαρχουσών δομών πρωτοβάθμιας φροντίδας και συναπόφαση σχετικά με την δημιουργία και στήριξη της πρωτοβάθμιας περίθαλψης μέσω νέων δομών, αν τελικά αυτό είναι ένα μοντέλο που μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικό.

Οι προσεγγίσεις των κομμάτων σχετικά με τον σχεδιασμό και την οργάνωση των Εθνικού Συστήματος Υγείας έχουν σοβαρές διαφοροποιήσεις. Και αυτό δεν συνάγεται μονάχα από τις προγραμματικές τους θέσεις αλλά και εκ των πολιτικών πράξεων επί διακυβέρνησης τους.

Ο αείμνηστος Γεννηματάς μαζί με την ομάδα του, περπάτησε κάθε δήμο και αναγνώρισε τα προβλήματα και τις ανάγκες, συγκέντρωσε δεδομένα, αξιολόγησε και προχώρησε σε πολιτικές πράξεις.

Είναι επικίνδυνο να μην γίνεται αντιληπτό, ειδικά μετά την πανδημία, ότι η προστασία του δημοσίου αγαθού της υγείας είναι εθνικό ζήτημα.

* Δικηγόρος- Διαμεσολαβήτρια