Αρχείο
- Παρασκευή, 03 Απριλίου 2015
Του Σίμου Ανδρονίδη
Το κείμενο, όπως και το μικρό απόσπασμα από το ποίημα του Νικηφόρου Βρεττάκου, αφιερώνεται στα θύματα της δολοφονικής επίθεσης στο Παρίσι.
«Ν’ ακούς κάτω απ’ τη στέγη σου τ’ ανθρώπινα μπουμπουνητά της Ευρώπης! Άναψες κάτω απ’ το σακάκι σου το πρώτο κλεφτοφάναρο. Καρδιά των καρδιών! Σκέφτηκες τον ήλιο και προχώρησες… Ανέβηκες στο πεζοδρόμιο κι έπαιξες τον Άνθρωπο!». (Νικηφόρος Βρεττάκος, ‘Ελεγείο Πάνω στον τάφο ενός μικρού αγωνιστή’, 2008).
Η δολοφονική επίθεση στα γραφεία του σατιρικού περιοδικού Charlie Hebdo, στο Παρίσι κατέδειξε το ότι το μίσος «φωλιάζει» πλέον στην καρδιά της δημοκρατικής Ευρώπης. Η επίθεση των φανατικών ισλαμιστών άφησε πίσω της 12 νεκρούς και πολλούς τραυματίες. Ανάμεσα στα θύματα βρίσκονται και τέσσερις υπέροχοι σκιτσογράφοι του περιοδικού Charlie Hebdo. Στην δημοκρατική Ευρώπη του 21ου αιώνα ενδημούν το μίσος, ο ρατσισμός και η μισαλλοδοξία. Οι ιδέες των φανατικών ισλαμιστών είναι οι ιδέες του μίσους, της μισαλλοδοξίας και της φυσικής εξόντωσης του «άλλου». Και τώρα, έμεινε πίσω ο απόηχος της δολοφονικής επίθεσης στα γραφεία του περιοδικού, μία δολοφονική επίθεση η οποία θέλησε να επιβάλλει την σιωπή.
Η πόλη-σύμβολο, η πόλη εντός της οποίας εκδιπλώθηκαν εξεγερσιακές-επαναστατικές «ροές» είναι υποχρεωμένη πλέον να «αναμετρηθεί» με το μίσος, που ως φαρμακερό δηλητήριο, δηλητηριάζει συνειδήσεις. Για λίγη ώρα, ο ευρύτερος αστικός χώρος έγινε συνώνυμο του τρόμου και του αίματος. Η δολοφονική επίθεση «επικάλυψε» όλες τις άλλες δραστηριότητες που εκτυλίσσονταν στο Παρίσι. Οι αποκρυσταλλώσεις της θρησκευτικής βίας «χαράσσονται» στο ευρύτερο αστικό πεδίο, αναδιαμορφώνοντας και μετατοπίζοντας ταυτόχρονα τους όρους διεξαγωγής του πολιτικού παιγνίου. Η δολοφονική πράξη στο Παρίσι αποτελεί τον πλέον συμβολικό «κρίκο» στην αλυσίδα της μισαλλοδοξίας και του θρησκευτικού μίσους. Οι απαρχές της βρίσκονται στις επιθέσεις του 2004 (Μαδρίτη) και του 2005 (Λονδίνο).
Η πολιτική της οικονομικής πλέον αποικιοποίησης χωρών και περιοχών (βλέπε τον ρόλο που διαδραματίζουν οι ΗΠΑ και οι μεγάλες Ευρωπαϊκές χώρες) παράγει τους όρους και τις προϋποθέσεις για την ανάδυση και την αποκρυστάλλωση μίας πολιτικής-θρησκευτικής πράξης, η οποία ενσωματώνει εκείνα τα κρίσιμα και «κρισιακά» εργαλεία της δυτικής επέκτασης και επιβολής. Η στρατιωτική εισβολή σε χώρες της Μέσης Ανατολής (και όχι μόνο), η διασφάλιση του κέρδους των αρχουσών τάξεων των μεγάλων χωρών, ο πόλεμος και οι σφαίρες «γεννούν» μία βίαιη απάντηση η οποία, μη ξεφεύγοντας από τα διευρυμένα όρια της δυτικής κληρονομιάς, ενσωματώνει τα βίαια χαρακτηριστικά της δυτικής κανονικοποίησης και επιβολής ισχύος. Το Γκουαντάναμο και το Αμπού Γράιμπ αίρουν τα εκείνα τα θεμελιώδη συστατικά που συγκροτούν το όλο πλαίσιο του δυτικού διαφωτισμού.
Πόσο επίκαιρη φαντάζει σήμερα η ρήση του Λένιν: «Υπάρχει πόλεμος και πόλεμος. Υπάρχει ο πόλεμος-τυχοδιωκτισμός, που ικανοποιεί τα συμφέροντα μιας δυναστείας, τις ορέξεις μιας ληστρικής σπείρας, τους σκοπούς των ηρώων της καπιταλιστικής κερδοφορίας». Ο επιθετικός πόλεμος μετατοπίζει δομικά την δραστηριοποίηση του άρχοντος αστικού συγκροτήματος εξουσίας σε μία άλλη χώρα η οποία αποτελεί το έδαφος της επέκτασης. Η ουσιαστική αποικιοποίηση παράγει νέες κοινωνικές αποκρυσταλλώσεις.
Η δολοφονική επίθεση στο Παρίσι «επανεπινοεί» τα όρια και το εύρος του σκοταδισμού και του μίσους. Οι σκιτσογράφοι που δέχθηκαν τις σφαίρες, κατέβασαν τα μολύβια τους, όχι όμως και τις βαθιά πανανθρώπινες ιδέες τους. Ο σκιτσογράφος ανατέμνει με την τέχνη την καθημερινότητα που μας περιβάλλει. Είναι ο άμεσος δέκτης των πάσης φύσεως κοινωνικών ερεθισμάτων. Ο εκάστοτε σκιτσογράφος προσλαμβάνει 'ολιστικά' το γίγνεσθαι. Και, πριν από όλα, ο σκιτσογράφος 'ενσαρκώνει' την φράση του Τερέντιου: 'είμαι άνθρωπος και τίποτα το ανθρώπινο δεν μου είναι ξένο'. 'Homo sum: human nil a me alienuum puto'). Στη 'δημοκρατική' Ευρώπη του 21ου αιώνα 'ενδημούν' το μίσος, ο φανατισμός και η μισαλλοδοξία. Και το μίσος ενίοτε προσλαμβάνει θρησκευτική μορφή.
Ας μην συγχέουμε την ειδεχθή πράξη δύο φανατικών ισλαμιστών με τους πολυάριθμους μουσουλμάνους πιστούς ανά την υφήλιο. Κάποιοι θα επιδοθούν σε ένα νέο 'κυνήγι' μαγισσών, στοχοποιώντας συλλήβδην τους μουσουλμάνους και το Ισλάμ. Το Ισλάμ δεν είναι μία θρησκεία της βίας, του σκοταδισμού και του θανάτου. Ήδη, συγκεκριμένοι ιδεολογικοί (βλ. ΜΜΕ) επιδιώκουν την ταύτιση του Ισλάμ με την βία και τον θάνατο. Ας ορθώσουμε το ανάστημα μας στη θρησκευτική βία και τον παραλογισμό. Ας δυναμώσουμε την αλληλεγγύη μας στους μετανάστες, οι οποίοι αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του μπλοκ των λαϊκών-κυριαρχούμενων τάξεων. Στην «κρισιακή» Ελλάδα, η μεταναστευτική μερίδα ‘χάνεται’ μέσα στις εγκάρσιες τομές και ρήξεις που προκαλούνται από την Μνημονιακή διαχείριση της βαθιάς οικονομικής κρίσης.
Η ελευθερία της έκφρασης αποτελεί εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση για την συγκρότησης μίας πλέριας δημοκρατικής κοινωνίας. Οι σκιτσογράφοι του Charlie Hebdo με την πένα τους και με την στάση ζωή τους αποτελούν το καλύτερο παράδειγμα για το τι σημαίνει τέχνη και ζωή. Η δική τους 'άφοβη' τέχνη ενέχει τα χαρακτηριστικά της 'πλέριας' ζωής. Σε αυτές τις δύσκολες στιγμές, είμαστε όλοι Άνθρωποι. Οι εικόνες, οι λέξεις και ο λόγος θα νικήσουν. Ο λόγος των δολοφονημένων σκιτσογράφων άπτεται του πραγματικού νοήματος της ζωής. Οι συγκεκριμένοι σκιτσογράφοι ήσαν καθημερινά ενεργοί. Οι σφαίρες και οι νοηματοδοτήσεις του προσκρούουν σε «κενό».
