Ιδιαίτερα στην παλιά αγορά, το κάστρο και το Νησάκι, διατηρήθηκε αναλλοίωτη η Ηπειρώτικη αρχιτεκτονική, με τα παλιά οικοδομήματα να αναστηλώνονται και να επανακατοικούνται ή να χρησιμοποιούνται ως επαγγελματική στέγη. Ταυτόχρονα στις παραδοσιακές αυτές γειτονιές κτίζονται νέα σπίτια με το ενδεδειγμένο – ως προς την πρόσοψη ή την εξωτερική εμφάνιση τουλάχιστον - αρχιτεκτονικό ύφος, δίχως να επικαλύπτουν ή να αλλοιώνουν την αρχοντιά του παρελθόντος, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη και βελτίωση του εγχώριου τουριστικού προϊόντος.
Αναλογιζόμουν με λύπη, πόσες παρόμοιες παραδοσιακές γειτονιές είχαμε στο πολύ πρόσφατο παρελθόν τις πόλης μας, όπου δεν υφίστανται πλέον. Δαιδαλώδης ρυμοτομία των Αλωνίων , σαν τα καστρόσπιτα των Ελληνικών νησιών, όπου τα εσωτερικά λιθόστρωτα καλντερίμια σε οδηγούν διακριτικά σε άλλο σημείο, αρχοντικά και λαϊκά σπίτια στα Γαλάκεια, το στραβό τον Πλάτανο και την Πουλιάνα, στον παλιό κεντρικό δρόμο της Κοραή. Ο καθένας μας θα ζήλευε την καλαισθησία και το μεράκι που προσέδιδε σε αυτά ο πρωτομάστορας κατ’ εντολή του ιδιοκτήτη. Σε ποιο άραγε Πανεπιστήμιο σπούδασαν όλοι αυτοί οι τεχνίτες, που εκτός από αρχοντιά στο οικοδόμημα, μετέφεραν ταυτόχρονα την πρακτική σοφία της λειτουργικότητας;
Δυστυχώς όλα αυτά τα τεχνουργήματα έχουν εγκαταλειφθεί ή αφέθηκαν επίτηδες να καταρρεύσουν, αφού κανένας από τους εκάστοτε Πολιτικούς Άρχοντες, δεν είχαν μετεκλογική τόλμη και όραμα προς την κατεύθυνση της διατήρησης της αρχιτεκτονικής ταυτότητας της Νάουσας, σώζοντας και αξιοποιώντας το εναπομείναν ιστορικό κομμάτι της πόλης. Μοιάζει λες και κάποιος διαχρονικά να θέλει να ξεριζώσει με τρόπο τα τελευταία εναπομείναντα στοιχεία της κληρονομιάς της Νάουσας.
Ντρέπομαι κάθε φορά που ξένοι επισκεπτόμενοι την πόλη μας,- και αυτοί δεν είναι λίγοι αριθμητικά- ρωτάνε κατά την ξενάγηση τους στην παραδοσιακή Στέγη του Ομίλου Γενίτσαροι και Μπούλες, να τους υποδείξω τις παραδοσιακές γειτονιές και σοκάκια της Νάουσας. Ειλικρινά, ποιο παραδοσιακό αρχιτεκτονικό ή ιστορικό κομμάτι έμεινε στα αλήθεια όρθιο στην πόλη μας σα σύνολο, ώστε να το επιδείξουμε με υπερηφάνεια στον ξένο επισκέπτη; Αν εξαιρέσουμε βέβαια τα ελάχιστα μεμονωμένα οικοδομήματα που περιορίζονται στις περιοχές της Πουλιάνας - Υπαπαντής – Μπατανίων ή των Αλωνίων και της Κοραή.
Τι θα γινότανε άραγε, αν στις γειτονιές αυτές ακόμα και σήμερα ο κάθε ιδιοκτήτης με την επιτακτική προτροπή της Πολιτείας, αλλά και την ενισχυμένη αρωγή της ταυτόχρονα –μέσω της σωστής αξιοποίησης των αναπτυξιακών προγραμμάτων - συντηρούσε και αναστήλωνε τα υπάρχοντα παραδοσιακά κτίρια ή έκτιζε νέα, με την εξωτερική τουλάχιστον πρόσοψη να ανταποκρίνεται στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική τεχνοτροπία της Νάουσας; Μήπως η πόλη στερήθηκε στο παρελθόν από αξιόλογους αρχιτέκτονες και μηχανικούς που να μην μπορούν να βγάλουν τριάντα πρότυπα σχέδια παραδοσιακής πρόσοψης ή ο Δήμος στερήθηκε από χώρους συγκέντρωσης δεκάδων κυβικών πελεκημένης πουρόπετρας από τα κατεδαφισμένα σπίτια η οποία θα επαναχρησιμοποιούνταν για το σκοπό αυτό;
Πόσο άραγε θα άλλαζε προς το καλύτερο η οικονομία της πόλης μας, εφόσον αξιοποιούνταν πρακτικά αλλά και εμπορικά όλο αυτό το δαιδαλώδες πολεοδομικό δίκτυο της περιοχής των Αλωνίων -όσο απέμεινε βέβαια ακόμα – με τη δημιουργία ξενώνων ή εμπορικών καταστημάτων; Διότι ένα κτίριο ή μια γειτονιά, εφόσον δεν φιλοξενεί την ανθρώπινη παρουσία, παραμένουν νεκρά. Είτε τα αναστηλώσεις είτε όχι.
Και όλα αυτά βέβαια, σε συνδυασμό με την αξιοποίηση των ιστορικών σημείων και παραποτάμιων διαδρομών της πόλης, τα οποία εγκαταλείφθηκαν πλήρως από τη στιγμή που έγιναν, όπως και αν έγιναν. Για την «απέραντη μάντρα με υλικά οικοδομών»- όπως χαρακτηρίζονται από πολλούς πολίτες και επισκέπτες οι αναξιοποίητες και παρατημένες όσον αφορά την οργιάζουσα βλάστηση και τα σκουπίδια παραποτάμιες διαδρομές,- δε θα ήθελα να επεκταθώ.
Δυστυχώς η Νάουσα απογυμνώθηκε σταδιακά από τα εγγενή συγκριτικά της πλεονεκτήματα, όπως σύμφωνα με την Ιλιάδα του Ομήρου ο Θεός Απόλλωνας απογύμνωσε σταδιακά των Πάτροκλο από την πανοπλία του, αφήνοντάς τον τελικά εκτεθειμένο στον εχθρό, προδιαγράφοντας το θάνατο του. Είναι λες και ορισμένοι αποποιούνται την πραγματική ταυτότητα και ιστορία αυτής της πόλης και θέλουν λόγω διαφόρων συμπλεγμάτων να δημιουργήσουν μια άλλη πλασματική ταυτότητα. Ας ελπίσουμε καλοπροαίρετα, αυτή τη φορά να παραδειγματιστούν οι Δημοτικοί άρχοντες της πόλης και να πιάσουν τόπο τα πολυάριθμα ταξίδια στο εξωτερικό.
Υ.Γ. Αφορμή για το παραπάνω απόσπασμα αποτέλεσαν αποτέλεσαν οι συνεχείς εκκλήσεις και αιτήσεις των περιοίκων της οδού Κοραή για τα ετοιμόρροπα κτίρια που ήδη έχουν αρχίσει να καταρρέουν ως τελευταίοι μάρτυρες της αξιόλογης αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και ιστορίας της Νάουσας. Οι επισυναπτόμενες φωτογραφίες είναι από την οικία Αλκιβιάδη Δούδου - σημερινού ιδιοκτήτη Άτση – στην οδό Κοραή, της οποίας η ανεξέλεγκτη κατάρρευση ενέχει σοβαρότατους κινδύνους πρόκλησης ζημίας σε τέσσερις διπλανές οικοδομές αλλά περισσότερο πρόκλησης ανθρωπίνου δυστυχήματος. Πρέπει ο Δήμος μετά τις πολλαπλές αιτήσεις των περιοίκων, να πάρει δραστικά μέτρα για την αντιμετώπιση της περίπτωσης αυτής, αλλά και παρόμοιων. Και σίγουρα η τοποθέτηση μιας απαγορευτικής κορδέλας από μόνη της, δεν μπορεί να σταματήσει ένα τοίχο που καταρρέει.
* MSc Δασολόγος - Περιβαλλοντολόγος