Η άκανθα είναι η οστέινη ανάπτυξη στο κάτω μέρος του οστού της πτέρνας, εκεί όπου προσφύεται η πελματιαία απονεύρωση που στην ακτινογραφία φαίνεται σαν μυτερό αγκάθι.
Είναι η πιο συχνή και επώδυνη πάθηση της πτέρνας, ενώ λόγω του σημείου που εκδηλώνεται ο πόνος (εκεί που στην ακτινογραφία φαίνεται η άκανθα), συχνά προκαλείται σύγχυση τόσο σε ασθενείς όσο και σε γιατρούς, καθώς πολλοί ταυτίζουν την πελματιαία απονευρωσίτιδα με την άκανθα και το αντίθετο.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι:
-άκανθα πτέρνας εμφανίζεται στο 13-27% των ανθρώπων (κατά μέσο όρο ένας στους πέντε έχουν άκανθα), χωρίς αυτοί να υποφέρουν πάντα από πόνο στην πτέρνα
-σε αρκετές περιπτώσεις η άκανθα είναι αμφοτερόπλευρη, ενώ πονά μόνο το ένα πόδι
-σε άτομα με πόνο στην πτέρνα, η άκανθα πτέρνας είναι συχνότερη (εμφανίζεται περίπου στους μισούς)
-η θεραπεία της πελματιαίας απονευρωσίτιδας δεν φαίνεται να έχει σχέση με την εμφάνιση ή της εξαφάνιση της άκανθας της πτέρνας
Αυτοί είναι μερικοί από τους λόγους που ο όρος «άκανθα πτέρνας» θεωρείται πλέον αδόκιμος σαν διάγνωση και σταδιακά εγκαταλείπεται, καθώς δεν έχει φανεί πως είναι η αιτία που πονάει ένα πέλμα.
Αιτιολογία
Η αιτιολογία της πελματιαίας απονευρωσίτιδας δεν έχει πλήρως διασαφηνιστεί αλλά είναι γενικότερα αποδεκτό ότι μπορεί να σχετίζεται με την εκφύλιση και την δημιουργία μικρορήξεων της πελματιαίας απονεύρωσης στο σημείο έκφυσης της στη πτέρνα. Μια οξεία βλάβη, ένας τραυματισμός δηλαδή, μπορεί να αποτελέσει ένα εναρκτήριο γεγονός πάνω στο οποίο θα ξεκινήσει η τοπική φλεγμονή, αλλά συνήθως δεν ανευρίσκεται σημείο τραυματισμού στο ιστορικό του ασθενούς. Η μακροχρόνια τοπική φλεγμονή αποτελεί και την αιτία δημιουργίας τοπικού οστεοφύτου γνωστού ως άκανθα πτέρνης.
Περίπου το 10% των ατόμων αναπτύσσουν χρόνιο και δυσεπίλυτο πρόβλημα στην περιοχή.
Επιπλέον αίτια πελματιαίας απονευρωσίτιδας είναι:
-Πολύ σφικτοί μύες στην γαστροκνημία.
-Ορθοστασία και έντονη καταπόνηση και βάδιση κατά την διάρκεια εργασίας με γενικά αυξημένα φορτία και παπούτσια που δεν υποστηρίζουν επαρκώς την ποδική καμάρα
-Ηπολύ υψηλή ή χαμηλή καμάρα και ο υπερ-πρηνισμός του ποδιού
-Παχυσαρκία
-Οι γυναίκες είναι πιθανότερο από τους άνδρες να παρουσιάσουν πελματιαία απονευρωσίτιδα,
-Ηλικία, συνήθως από την 3η δεκαετία και μετά, ιδιαίτερα μεταξύ των 40 και 60 χρόνων,
-Τραυματισμός και σακχαρώδης διαβήτης.
Η πελματιαία απονευρωσίτιδα ή και η παρουσία άκανθα πτέρνας είναι συχνές σε αθλητές που ασχολούνται με δρόμους μεγάλων αποστάσεων, χορό ή άλματα. Άτομα υπέρβαρα, γυναίκες κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και όσοι φορούν παπούτσια φθαρμένα και με ανεπαρκή υποστήριξη είναι σε αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν πελματιαία απονευρωσίτιδα.
Συμπτώματα
- Οι ασθενείς συνήθως αναφέρουν τοπικό πόνο ο οποίος επιδεινώνεται κατά τη διάρκεια των πρώτων βημάτων στο πρωί μετά την έγερσή τους από το κρεβάτι. Αυτό συνήθως οφείλεται στο ότι κατά τη διάρκεια του ύπνου το πόδι βρίσκεται σε πελματιαία κάμψη ενώ κατά την έγερση και βάδιση αναγκάζεται να διαταθεί ξανά πατώντας στο έδαφος και προκαλώντας με τον τρόπο αυτό την διάταση της πελματιαίας απονεύρωσης και επανατραυματισμό των μικρορήξεων.
- Ο πόνος επιδεινώνεται συνήθως και μετά από περίοδο παρατεταμένης ανάπαυσης (παρακολούθηση μιας κινηματογραφικής ταινίας στο σινεμά, ή μετά από πολύωρη καθιστική θέση για επαγγελματικούς λόγους).
- Η παχυσαρκία, το είδος της εργασίας (παρατεταμένη όρθια θέση), τρέξιμο μακρών αποστάσεων, και η βλαισοπλατυποδία αποτελούν προδιαθεσικούς παράγοντες εμφάνισης της νόσου.
Κλινικές Εξετάσεις
Η κλινική εξέταση αποτελεί ουσιαστικά τον βασικότερο παράγοντα για να τεθεί η διάγνωση της πάθησης. Το άλγος κατά την πίεση στην εσωτερική πελματιαία επιφάνεια της πτέρνας προκαλεί έντονο πόνο στον ασθενή.
- Οι απλές ακτινογραφίες του άκρου ποδός ίσως αναδείξουν το οστεόφυτο στην πτέρνα. Η μη ύπαρξη οστεοφύτου δεν αποκλείει την νόσο.
- Η Μαγνητική τομογραφία του ποδός αναδεικνύει τις ανατομικές λεπτομέρειες των μαλακών μορίων.
Πώς θεραπεύεται η πελματιαία απονευρωσίτιδα;
Η πελματιαία απονευρωσίτιδα συχνά υποχωρεί και χωρίς θεραπεία, καθώς ανήκει στις λεγόμενες αυτοπεριοριζόμενες παθήσεις. Αυτό μπορεί να κρατήσει μήνες και συχνά η νόσος υποτροπιάζει, δηλαδή ξαναπροσβάλει τον ασθενή.
Γι' αυτό κατά κανόνα η πελματιαία απονευρωσίτιδα απαιτεί αντιμετώπιση με σειρά θεραπευτικών παρεμβάσεων:
-Μείωση φυσικών δραστηριοτήτων: Σταματήστε για λίγες εβδομάδες τις δραστηριότητες και αποφύγετε να στέκεστε για πολύ ώρα όρθιοι ή να περπατάτε για πολύ ώρα πάνω σε σκληρή επιφάνεια.
-Διατάσεις: Ειδικό πρόγραμμα διατάσεων της πελματιαίας απονεύρωσης με ειδικό πρόγραμμα που ακολουθεί ο ασθενής υπό την καθοδήγηση ειδικού. Προσφέρουν σημαντική ανακούφιση στην πλειοψηφία των ασθενών και είναι ιδιαίτερα χρήσιμες στον περιορισμό των υποτροπών της πάθησης όταν εφαρμόζονται έγκαιρα σε περίπτωση επανεμφάνισης των ενοχλημάτων.
-Νάρθηκες: Κρατούν την πελματιαία απονεύρωση τεντωμένη κατά τη διάρκεια της νύχτας.
-Παγοθεραπεία και αναλγητικά: Βάλτε κάτι παγωμένο κάτω από το τόξο του πέλματος και ρολλάρετε από την πτέρνα μέχρι τα δάχτυλα και αντίστροφα. Αυτή η άσκηση είναι πολύ χρήσιμη, όταν ενσωματώνονται τα αποτελέσματα του τεντώματος στην κρυοθεραπεία.
-Τα ορθωτικά πέλματα που απορροφούν τους κραδασμούς στην βάση της πτέρνας και οι πάτοι σιλικόνης μπορούν να βοηθήσουν.
PhysioTerra-Κέντρο Φυσικοθεραπείας
Θεοδωρίδου Ειρήνη
Δ.Σολωμού 11, Νάουσα
23320 22221